Фәнилә Аманьюлова 2018 й.Март

Тө ймә лә р.

Фә нилә Аманьюлова 2018 й. Март

Ә лфиә нең бө гө н йө рә ге башҡ араҡ тибә. Эйе, кө ндә гесә эйә лә нмә й генә йө рө п йыйыштыра алманы ө йө н. Киреһ енсә йә уныһ ын урынынан шылдырып ултырта ла яң ынан ү ҙ еренә ҡ айтара, йә бө тө нлә й алып юҡ итеп ҡ уя. Аш бү лмә һ ендә егә рле итеп аш ҡ айнай, тә мле – татлы теҙ елеп киткә н... Бындай дә ртле мә лдә рҙ е Ә лфиә нең фатиры стеналары кү птә н инде онотоп бө ткә йнелә р. Ө лө кө гө н телефондан берә ү шылтыратып кү ң елен булдырҙ ы: нисә мә йылдар кү решмә гә н бала саҡ ә хирә те Гү зә л Ә лфиә йә шә гә н ҡ алағ а килгә н икә н. Бө гө н ә хирә ттә р ниһ ә йә т осрашасаҡ тар.
Хужабикә ҡ унағ ының килеренә шатланып туя алмай ине, шулай ҙ а бер аҙ бойоҡ ҡ андай ҙ а булды. Артып барғ ан ерем, маҡ таныр малым юҡ тип уйлар ине ул. Шулай шул, утыҙ ҙ ан уҙ ыуына ҡ арамаҫ тан һ аман яң ғ ыҙ, етмә һ ә башҡ а кешелә р кеү ек балалар ү ҫ тергеһ е, шаулап – гө рлә п йә шә геһ е килә уның да. Ҡ арышҡ анғ а ел ҡ аршы тигә ндә й эш хаҡ ы ла исем ө сө н генә, фатирғ а тү лә ү ҙ ә н ү тмә й, ү ҙ ең де ҡ айғ ыртыу тураһ ында хыялланырғ а ғ ына ҡ ала. “Гү зә л килеп ҡ айтҡ ансы ошоларым тейешенсә булһ ын ине ул” тигә н уйҙ ар Ә лфиә не тағ ы ла тү бә нгә рә к этә рә бирҙ е.

***

Бө тмә ҫ уйҙ арынан арына алмай ултырғ ан Ә лфиә звонок тауышына һ иҫ кә неп китте. “Килде! ” тине кенә нимә нә ндер шө рлә гә н кеү ек, ә ммә кө ткә н кешеһ е ниһ ә йә т килеп еткә нен белгә с ниндә йҙ ер ең еллек тоя ине. Унан алъяпҡ ысын сисеп элде лә ө ҫ – башын тө ҙ ә ткелә п йә һ ә тлә п ишек яғ ына атланы.
Ишектең теге яғ ында Ә лфиә кү ҙ уң ында тотоп кө ткә н егерме бер йыл элек сығ арылыш кисә һ ендә торғ ан Гү зә л тү гел, ә бө тө нлә й ят ҡ атын баҫ ып тора ине. Эйе – эйе ваҡ ыт тигә ндә ре был ә хирә ттә рҙ ең икеһ ен дә урап ү тмә гә н. Ул берә ү ҙ е лә урамай. Ә ү ә лдә ге оҙ он ҡ ара сә стә рен ҡ ырҡ ып ҡ ыҙ ыҡ ҡ ына итеп тө йө п алғ ан, ҡ уйы ҡ аштары ла хә ҙ ер ү ҙ енеке тү гел шикелле, кү ҙ – ирендә ре буялғ ан, сифатлы ғ ына кейемдә килгә н...
– Ә лфиә -ә - ә -ә – тип ҡ осаҡ лап алды Гү зә л.
– Ә йҙ ә, рә хим ит! Бына ошонда йә шә п ятам инде, тү ргә уҙ. Нисек килеп еттең ә ле?
– Дө рө ҫ ө н генә ә йткә ндә бик тиҙ һ ә м яҡ шы! Таксист ағ ай менә н килгә нсе һ ү ҙ гә ә ү ерә п һ иҙ мә й ҙ ә ҡ алдым! – Гү зә л ҡ ә нә ғ ә тлелеген белдерҙ е.
– Ә һ ин шул уҡ һ ың, Ә лфиә. Бер ҙ ә ү ҙ гә рмә гә нһ ең. Нисек бар инең шул кө йө ҡ атырып ҡ уйғ андар меней. Нисә йылдар ү теп тә ү гә кү рҙ ем ү ҙ ең де, ә хирә ткә й! Йә ү ҙ ең осрашыуҙ арғ а килмә нең...
– Ауылғ а кемгә ҡ айтайым инде мин хә ҙ ер? - Ә лфиә ауыр һ улап ҡ уйҙ ы.
– Ғ ә фү ит, онотҡ анмын...

***

Ә лфиә лә р ун берҙ е бө тө р йылдың апрель таң ында ө йҙ ә ре янып китте. Ҡ урҡ ыныс тө штә й хә лдә н һ уң ҡ айғ ыһ ын кү тә рә алмай оло йә шкә еткә н берҙ ә н – бер ҡ араусыһ ы – ө лә сә йһ еҙ тороп ҡ алды. Хә ҙ ер уның “ғ аилә һ е” тураһ ында берҙ ә н бер сағ ыу хә тирә һ е ( ҡ омартҡ ыһ ы) ҡ алды. Ул да инде бә лә кә йҙ ә н ө лә сә һ е менә н бергә йыйғ ан ағ ас ҡ умталағ ы тө рлө сағ ыу тө ҫ тә ге тө ймә лә р. Ә лфиә уларҙ ы ө лә сә һ е менә н икә ү йыя торғ айнылар, сө нки тегенсе ә бей һ ә р ваҡ ыт берә й матур ғ ына кү лдә к, йә юбка, кофта тегеп кейҙ ерә ине ейә нсә ренә. Тик сығ арылыш кисә һ енә кү лдә ген тегеп ө лгө рмә не шул... Ата – ә сә һ ен ул бә лә кә йҙ ә н иҫ лә мә й ине. Ө лә сә һ е генә уларҙ ың фә жиғ ә лә рен ү ҫ ә тө шкә с аң латып ҡ уйғ айны.
Хә ллерә ктә ре итә алғ ансы ярҙ ам итте ауылдаштарының, ҡ улынан килмә гә ндә ре йә н аҙ ығ ы – һ ү ҙ менә н тә мьин итеп торҙ олар. Кө ҙ гә хә тлем ауыл осонда йә шә гә н Бибисара ә бейҙ ә кө н кү реп торҙ о ла ҡ алағ а училищеғ а уҡ ырғ а китте.
Оҙ айлы ялдарҙ а ҡ айтҡ ылап йө рө нө ул ә бейенә. Тегенеһ е юлына, ә ҙ – мә ҙ йә шә ренә аҡ са биргелә п торғ ан булды, тик ә бей ҙ ә донъя ҡ уйғ ас ауылда Ә лфиә не кү ргә н кеше булманы. Ҡ айтыр ҙ а ине, ҡ айтыр кешеһ е булманы.
Ниндә й ауырлыҡ тар, ниндә й ҡ айғ ылар кү ргә нен ү ҙ е генә белә ул саҡ тарҙ а. Ә лбиттә ҡ алала бер кем дә уның ө сө н ең ел шарттар ә ҙ ерлә п ҡ уймағ айны. Барыһ ын да кү рҙ е инде, барыһ ын да...
***

Тегенсегә уҡ ып сығ ып тә ү ге сымарлы кү лдә ген тегә башлағ ас та Ә лфиә нең башына кү птә н ығ ы – зығ ы аша иҫ енә тө шө ң керә мә й йө рө гә н бер нимә килеп тө штө. Ул гү йә тыныс ҡ ына йә шә п ятҡ андаауырымағ ан башҡ а тимер таяҡ менә н һ уҡ ҡ андай булды. Ө лә сә һ е менә н бергә йыйғ ан тө ймә лә р ҡ айҙ а булды һ уң ә ле?! Башҡ а ә ҙ ә м ө сө н улар бары тик кә рә кмә гә н, аяҡ аҫ тында ҡ ый урынына йө рө гә н тө ймә лә р булһ а, Ә лфиә ө сө н – ө лә сә һ енә н ҡ алғ ан берҙ ә н бер ҡ ә ҙ ерле ә йбер. Ө йҙ ә ре янғ ас та, ө лә сә һ ен ерлә гә с тә Ә лфиә уларҙ ы ҡ ә ҙ ерлә п, һ аҡ лап ҡ арап торҙ о ла инде. “Бибисарағ а уның кә рә ге лә юҡ, уның ү ҙ хә ле ү ҙ енә саҡ тигә ндә й. Ә ллә һ аман шул Бибисара ә бе йҙ ең тө пкө бү лмә һ енең тә ҙ рә тө бө ндә торамы икә н? Тора тиһ ә ң китер саҡ та эҙ лә п таманы бит ү ҙ е уларҙ ы. Ә бей уларғ а ысынлап та теймә гә н ул. Кә рә к ине улар бахыр ә бейгә, ” – тип уйланы Ә лфиә.

***
Тормош ығ ы – зығ ыһ ына бирелеп йә шә п килә торғ ас ү ткә н йылдар. Элекке яралары ул тиклем ү к һ ыҙ ламай хә ҙ ер. Тик һ аман ярҙ ам һ орар, кә ң ә ш бирер кешеһ е һ аман юҡ шул Ә лфиә нең. Йә кейә ү ҙ ә тү гел, балалары ла юҡ. Ү ҙ енә йомолғ ан электә н, берә ү менә н дә һ ө йлә шеү, ҡ атышыу телә ге уянып тормай ү ҙ ендә. Телә һ ә бергә эшлә гә н ҡ ыҙ ҙ ар менә н дә һ ө йлә шеп сер бү лешә алыр ине бит. Ә ле бә лә кә й генә ойошмала эшлә й, “Аҡ са тү лә гә стә р булғ ан”, – тей ҙ ә йө рө й бахыр онотолоп. Ҡ айһ ы берҙ ә моһ оу кистә рен йә йоҡ оһ оҙ тө ндә рҙ ә “ Ни тиклем дә аяуһ ыҙ был донъя, мин Хоҙ айҙ ың бер яратмағ ан балаһ ы булып тыуғ анмындыр” – тиеп уйлап ала. Тик иламай. Ахыры ағ ыр йә штә ре бө ткә ндер. Теге тө ймә лә рҙ е лә хә теренә н сығ армай. Исмаһ ам улары булһ а тере хә тер булып торор ине ү ҙ енә.
***

“Бындай сә йҙ е кү птә н кү ргә н юҡ ” – тине Ә лфиә иркен тын алып, кү стә нә с сә йенең хуш еҫ енә иҫ ергә н кеү ек. Ү ҙ е инде шул тиклем ҡ ә нә ғ ә т! Ә йтерһ ең дә туғ анын осратҡ ан. Һ уң ысынлап та туғ анын осратҡ андай булып торалыр инде, ү ҙ енең берә ү е лә булмағ ас.
– Ә сә йем кү стә нә се ул. Мин ауылғ а ҡ айтҡ андың иртә геһ енә ү к ү ҙ ебеҙ ҙ ең йә штә р тауы итә генә н йыйып алдыҡ. Сит яҡ тарҙ а бындай ү лә н сә йен нисек кенә телә һ ә ң дә тапмаҫ һ ың.
– Тапһ аң да ү ҙ ебеҙ ҙ екенә етмә ҫ! – тине Ә лфиә ә ллә кем булып.
– Эйе шул! Беҙ ҙ ең тыуғ ан яҡ тар тә биғ ә те байлығ ы менә н бер ер ҙ ә тиң лә шә алмаҫ. Тик был һ ү ҙ ҙ ә рҙ ең мә ғ ә нә һ ен кү птә ребеҙ һ уң лап ҡ ына аң лайбыҙ. Һ ағ ындыра бала саҡ тар, йә шлек... Эх...
– Мин дә һ ағ ынам... Мин дә ө лә сә йем менә н анау бә лә кә й генә матур усаҡ лыҡ та йә шә гә н саҡ тарымды... Ә хә ҙ ер уның нигеҙ кә йе лә юҡ тыр инде. Ә баҡ салағ ы муйылдар? Барҙ ыр бит! Мине һ ағ ыналарҙ ыр...
Ә лфиә хә тер йомғ ағ ын һ ү тә башлағ ас Гү зә л ү ҙ ен йө ҙ энә ө ҫ тө ндә гелә й итеп хис итте. Уны нисектер бү лдергеһ е, һ ү ҙ ҙ е икенсегә борғ оһ о килде: “ Ә хирә т, нишлә п ә ле минең ҡ айҙ арҙ а юғ алып йө рө ү ем тураһ ында ҡ ыҙ ыҡ майһ ың ”, – тип ө ндә шеп ҡ уйҙ ы унан. Ә лфиә “тың лайым” тигә н кеү ек башын һ елкеп йылмайғ ас һ ү ҙ ен дауам итте: “Институтта уҡ ып йө рө гә ндә ү к кейә ү гә сығ ып киттем. Аҙ аҡ ирем ҡ ушмағ ас уҡ ыуымды бө тө рә алманым, шулай ҙ а ү кенмә йем. Бар яҡ лап та ҡ арап, ү пкә лә тмә й, яратып ҡ ына тора. Ҙ ур ө йҙ ә йә шә йбеҙ Мә скә ү ҙ ә, отпуск һ айын сит илдә ргә ял итергә йө рө йбө ҙ... ”.
– Ә балалар?
– Бала тураһ ында ә легә уйламағ анбыҙ ә ле. Ү ҙ ебеҙ ө сө н йә шә п ҡ алайыҡ тийбеҙ икебеҙ ҙ ә.
Ә лфиә ү ҙ тормошон бик асҡ ыһ ы килмә йерә к ултырһ а ла, бесә йҙ ә н шө рлә п йө рө гә н сысҡ ан ҡ апҡ анғ а элә ккә н кеү ек барыбер тотолорғ а тура килде ә хирә те ауына.
– Ә мин балалар яратҡ ым килә. Фатирым тулы балалар тауышы шаулап торғ анын кү ргем, кейә ү гә сыҡ ҡ ым, бә хетле булғ ым килә. Ахыры минең телә ктә ремде Хоҙ ай бер ҡ асан да ишетмә йҙ ер. Бә лә кә йҙ ә н етемлек, бә хетһ еҙ лек кенә йә берлә ргә ә ҙ ер тора ү ҙ емде. Ней именлек, ней тыныслыҡ, ней бә хет юлыҡ май юлыма – Ә лфиә был һ ү ҙ ҙ ә рҙ ә н илап ебә рҙ е.
Гү зә л ү ҙ ен ә хирә тенең бер бү лмә ле фатирында бик уң айһ ыҙ тойҙ о. Һ ауа етмә гә ндә й булды. Ә ллә ниндә й ауыр тойғ о баҫ ты уны. Барыһ ын да ү ҙ гә рткеһ е килде тота килеп ошо минуттан. Тик ө ндә шмә не. Тү ҙ гә нендә кө скә ун минуттай тү ҙ гә ндер. Ысҡ ынды: “ Ә лфиә... Һ ин ғ ә фү ит мине” – тине бала саҡ тағ ылай йө ҙ ө ҡ ыҙ ыллана биреп.
– Ни ө сө н? Ни булды, Гү зә л?
– Иҫ лә йһ ең ме, һ ин Бибисара ә бейҙ ә ргә кү сеп килеп кө ҙ ө н уҡ ырғ а йыйынғ анда мин һ еҙ гә килгә йнем.
– Ә лбиттә хә терлә йем. Һ ин ул саҡ та хушлашырғ а килгә йнең дә инде. Сә й эст...
– Бү лдермә зинһ ар, Ә лфиә... Ул саҡ та мин һ иң ә ысын телә п хушлашырғ а килмә гә йнем.
– Мин һ ине аң ламайым.
– Туҡ тап тор тим, ә хирә т. Эйе ысын телә п килмә гә йнем. Ул саҡ та мин һ инә н һ уң ғ ы ү семде алырғ а килгә йнем.
– Ниң ә? Ни ө сө н? – Ә лфиә шыпа аптыраҡ та ҡ алды. Ул бер нимә лә аң ламай ине.
– Бә лә кә йҙ ә н бергә ү ҫ тек. Һ ин йомарт кү ң елле, ә мин кө нсө л булдым. Мин һ ә р ваҡ ыт һ иң ә кө нлә шеп йә шә нем. Ө лә сә йең менә н йә шә гә сһ ең һ иң ә гел генә бө тө н нә мә рө хсә т, ә миң ә ундай рә хә тлек булманы. Һ инең яң ғ ыҙ бала булыуың а ла кө нлә шә инем, сө нки тағ ын бө тө н яҡ шы нә мә һ иң ә генә. Ү ҫ ә килә уҡ ырғ а тө шкә с һ ин гел “бишлегә ” уҡ ыһ аң , мин гетү бә нерә к торҙ ом. Егет тигә ндә ре лә һ иң ә ҡ арайҙ ар ине. Ә бер тапҡ ыр мин бер егеттең яуапһ ыҙ мө хә ббә т утында янғ ан булдым. Тү ҙ мә нем, һ ө йө ү емде белдерҙ ем. Ә ул һ ине кү ҙ лә п йө рө й имеш....
Ә лфиә Гү зә лгә ҙ ур йә шел кү ҙ ҙ ә ре менә н ҡ арап ҡ атҡ ан килеш бер нимә лә ә йтә алмай ултыра. Эсер сә йҙ ә ре лә һ ыуынып бө ттө.
– Аҙ аҡ ү кендем – тине тағ ын ө ҫ тә п Гү зә л, бер аҙ ултыра биргә ндә н һ уң. Ә хирә тенең һ ораулы ҡ арашынан тағ ын һ ү ҙ ен дауам итте: “Һ иң ә килгә н кө ндө мин һ инең ҡ ә ҙ ерлә п тотҡ ан тө ймә лә р ҡ умтаһ ын алып киттем, мин белә инем ул һ инең берҙ ә н – бер ә йберең икә нен, шуның менә н һ инә н ү с алғ андай булдым, тик яң ылышҡ анмын... ” – быны ул шундай ауырлыҡ менә н ә йтте һ ә м шунда уҡ ҙ ур ең еллек тойҙ о. Кү ң еленә н йылдар буйы йө рө ткә н ауыр йө гө н алып ташлағ андай булды. “ Ауылғ а ҡ айтып ә сә йем менә н һ ү ҙ артынан һ ү ҙ теҙ ешеп ултырғ анда һ инең турала хә бә р һ атыша башлағ ас ә сә йем ишетеп – белеп торғ андарын һ ө йлә п бирҙ е. Мин ү ҙ емдең кү птә н онотолоп бө ткә н бысраҡ эшемде былай ғ ына ҡ алдыра алманым. Ү ҙ ең белә һ ең : беҙ ҙ ең йортта ә сә й бер нимә не лә ташлап бармай, шунлыҡ тан һ инә н урланғ ан тө ймә лә р ҡ умтаһ ы ла ултырғ ан бә хетең ә кү рә. Шылтырата – шылтырата торғ ас эш урының табып ү ҙ ең де таптым ярай ҙ а. Мин һ инең алдың да ныҡ бурыслымын. Ныҡ ғ ә йеплемен, ә хирә т. Кисерә алһ аң кисер мине. ” – тине лә теге ҡ иммә тле сумкаһ ынан Ә лфиә нең ҡ умтаһ ын сығ арып ө ҫ тә лгә ултыртты. Ә лфиә һ аман был ҡ ылыҡ ҡ а бер нимә лә ә йтә алманы. Шымып ултыра бирҙ е.
– Шуғ а ла килдем ү ҙ ең де эҙ лә п – тине Гү зә л ең еллек тоя биреп. Был эшем мине нисә мә йылдар уҙ ғ ас кире кешелек дә рә жә һ енә ҡ айтарҙ ы. Мин рә хмә тлемен һ иң ә ошо дә рес ө сө н. Мин алғ анда эсе тулы хә тер булһ а ла ҡ умтаң ды ғ ына ҡ айтарҙ ым бө гө н, кисер. Минә н башҡ а балалар ҙ а, ү ҙ ем дә алып юғ алтып бө ткә нбеҙ ҙ ер, хә терлә мә йем уныһ ын. – Гү зә л һ аман ең еллек тоя бирһ ә лә ү ҙ ен уң айһ ыҙ тотто.

Ә лфиә ә хирә тенең ҡ умтаны ө ҫ тә лгә ҡ уйғ андан һ уң һ ө йлә гә н һ ү ҙ ҙ ә рен ишетмә не лә тиерлек. Уны икенсе уйҙ ар билә й ине. Кү пме йылдар йә шә п килгә н бә хеткә ышанысы юғ алғ ан ҡ атындың кү ң елендә шул яп – ябай ағ ас тө ймә лә р ҡ умтаһ ынан йә шә ү гә ө мө т яҡ тыртҡ ан кеү ек ине....

Ф. Аманьюлова