4 – жаттығу. Берілген диалектілерді оқып шығып, сөйлем құрастыр. Олардың әдеби баламасын есте сақтаңыздар.

4 – жаттығ у. Берілген диалектілерді оқ ып шығ ып, сө йлем қ ұ растыр. Олардың ә деби баламасын есте сақ таң ыздар.

Жозы – аласа дө ң гелек стол. Жар – ү йдің қ абырғ асы. Сақ а – ү йдегі тіреу, бағ ана. Сой – тұ қ ым, тек. Қ ұ дағ ай – қ ұ дағ и. Тума – жекжат, туысқ ан. Шошала – ас пісіретін ү й. тағ а – нағ ашы. Ә пше – апа.

5 – жаттығ у. Берілген сө йлемдерден диалект сө здерді тауып, астын сызың дар

«Дә укен қ арттың ә ң гелегі шығ ыпты» деген гу-гу сө з ең алдымен ауыл балаларының қ ұ лағ ына тиді. Тілек пен қ уанышты сермеп қ алам, Халқ ымның қ ұ ттық айтам сайлауына (И. Жылқ айдаров). Бар - барын айтады, жоқ – зарын айтады, Қ ұ да базына айтады, Қ ұ дағ ай назын айтады (мақ ал). Ә пшесі қ алада оқ иды екен. Сасқ ан Асқ ар жү гіріп келе жатыр еді, маң дайы ашағ а тарс ете тү сті, есі ауысып қ ала жаздады, кө зінің оты жарқ ете тү сті (С. Мұ қ анов).

6 – жаттығ у. Берілген сө здердің мағ ынасын ашып тү сіндірің дер Сым, азан, атыз, бә дірен, жарын, есім қ осу, тұ қ ай, кемпірауыз, пияла.

7 – жаттығ у. «Ә р кә ллә да бір қ иял» мақ алының мағ ынасын тү сіндір жә не диалект сө здер қ атысқ ан 10 мақ ал тауып жазың ыз.

8 – жаттығ у. Мына сө йлемдердегі диалектілердің ә деби баламасын жазып, қ ай облыста, қ ай ауданда қ олданылатынын табың ыздар.

Ү лгі:

Сұ расаң арғ ы тү бі ағ а сойдан, Негізі беріш ұ лы ағ атайдан. (Х. Ерғ алиев). Сой – тұ қ ым, тек. (Батыс Қ азақ стан, Орал, Чапаев). Жағ ын таянып, шам жарығ ынан жарғ а тү скен ө з басының кө лең кесіне қ арап ұ зақ отырды. Ызбайлы жас доктор кемпірге ә дептілігімен ғ ана ұ нағ ан жоқ, мырзалығ ымен де ұ нады (Х. Есенжанов «Ақ жайық » романы). Иттерге қ ұ нтын сілтеп, ө шіктіріп, кейбіреуін тартып жіберіп қ ың сылатты. Қ аң ылтыр шә йнекті алды да, босағ адағ ы лә гө нге қ олын тосқ ан Асқ арғ а су қ ұ йды. Қ ызмет тә ртібін қ атты ұ стайтын Рахмет қ ажетті жұ мысы бар адамды болмаса жай келгендерді қ абылдамайды. Тө рдегі екі терезенің аралығ ындағ ы қ абырғ ада жаннат қ аптан ішік, қ ара қ ұ лынжарғ ақ ілулі тұ р. Сасқ ан Асқ ар жү гіріп келе жатыр еді, маң дайы ашағ а тарс ете тү сті, есі ауып қ ала жаздады, кө зінің оты жарқ ете тү сті. Аң ызғ ақ қ а шыжығ ан Асқ ардың да аң қ асы кеуіп, ақ таң дай бола бастағ асын ауылғ а беттеді (С. Мұ қ анов. «Ботагө з» романы).

2. Тақ ырып. Жергілікті диалектілер, ә леуметтік диалектілер мен ұ лттық тіл

Талқ ыланатын сұ рақ тар:

1. Жергілікті диалектілер мен ұ лттық тіл

2. Ә леуметтік диалектіле туралы тү сінік

3. Жаргон, арго, кә сіби сө здер

4. Ә леуметтік диалектілер жә не ұ лттық тіл

Ә дебиеттер: 1-10

⇐ Предыдущая 123 4 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒