2.2 Есепті теңдеу құру арқылы шығару

Есептерді арифметикалық тә сілмен шешкенде қ алыптаспайтын, ал алгебралық тә сілмен шешкенде қ алыптасатын мынадай біліктер мен дағ дыларды атауғ а болады:

1. Айнымалыны енгізу;

2. Шамалар арасындағ ы тә уелділікті ә ріп пен сандар арқ ылы ө рнектеп жазу;

3. Сызық тық тең деулерді қ ұ ра білу;

4. Мазмұ нды есептің шарты бойынша тең деу қ ұ ра білу.

Мұ ндай біліктер мен дағ дыларды қ алыптастырудың мазмұ нды есептер шығ аруда маң ызы айрық ша. Белгілі бір біліктер мен дағ дыларды қ алыптастыру қ айталанбас ү шін есепті шешудің алгебралық тә сілін пайдаланғ ан жө н.

Алгебралық тә сілмен шығ арылатын есептің ең бір қ иын кезең і тең деу қ ұ ру болып табылады. Есептің берілген мазмұ нына қ арап қ ұ рылғ ан тең деудің қ аншалық ты дұ рыс екендігін, есепті шығ арғ ан кезде байқ аймыз.

Есепті тең деу қ ұ ру арқ ылы шығ ару. Осы мақ сатта дерексіз сандармен берілген есептерді ұ сыну тиімді, мұ нда белгісізді ә ріппен таң балау қ ажеттігі жә не тең деу қ ұ ралатыны есеп мә тінімен айқ ын кө рініп тұ рады. Осы кезең де мына сияқ ты есептерді қ арастыруғ а болады.

1. Егер белгісіз санды 26-ке арттырса, онда 725 шығ ады. Белгісіз санды табың дар. (М-4, 14-б. )

2. Егер белгісіз санды 7 есе арттырса, онда 84 шығ ады. Белгісіз санды табың дар. (М-4, 14-б. )

3. Егер белгісіз санды 17-ге кемітсе, онда 43 шығ ады. Белгісіз санды табың дар.

4. Егер белгісіз санды 4 есе кемітсе, онда 15 шығ ады. Белгісіз санды табың дар.

5. Егер 49 санынанбелгісіз санды азайтса, онда 19 шығ ады. Белгісіз санды табың дар.

6. Егер 45 санынбелгісіз санғ а бө лсе, онда 9 шығ ады. Белгісіз санды табың дар.

7. 150 саны 50-ден қ анша артық болса, 70-тен сонша артық болатын санды тап. (М-4, 131-б. )

8. 80 саны 10-нан қ анша артық болса, 73-тен сонша кем. Белгісіз санды табың дар. (М-4, 131-б. )

Келесі кезең де арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табуғ а байланысты есептер тең деудің жә рдемімен шығ арылады.

Жаттығ у ү лгісін келтірейік.

1. Жә шікте бірнеше килограмм алма болды. Жә шіктен 8 кг алма алынғ аннан кейін онда тағ ы 13 килограмм алма қ алды. Бастапқ ыда жә шіктер неше килограмм алма болғ ан? (М-4, 152б. )

Ә рі қ арай арифметикалық амалдың компоненті мен нә тижесінің санды ө рнек тү рінде болып келуіне байланысты тең деулер қ ұ руғ а есептер ұ сынылады. Мұ нда қ ұ рама есепті тең деу жә рдемімен шығ арудың мү мкіндігі кө рсетіледі.

1. 643 пен белгісіз санның айырмасы 585 пен 5-тің бө ліндісіне тең. (М-4, 88-89б. )

2. 1200 бен ойлағ ан санның айырмасы 18 бен 6-ның кө бейтіндісіне тең. Ойлағ ан санды тап. (М-4, 88-89б. )

Енді тең деу қ ұ руғ а мү мкін болатын мә тінді қ ұ рама есептер қ арастырылады. Оларды шығ ару барысында алгебралық тә сілді енгізу қ ажеттігін жә не оның мә нді ерекшелігі мен артық шылығ ын нақ ты кө рсетіп беруге болады.

⇐ Предыдущая 1 234 5 Следующая ⇒