39. Мемлекеттің пайда болуы жайындағы негізгі теориялар.

39. Мемлекеттің пайда болуы жайындағ ы негізгі теориялар.

Мемлекет пен қ ұ қ ық ә леуметтік институт, ұ йым ретінде ү немі ө мір сү ріп келген жоқ, олар белгілері кү рделене тү су арқ ылы біртіндеп қ алыптасты. Адамзат тарихындағ ы алғ ашқ ы мемлекеттер б. з. б. 4 – 5 мың жылдық тарда Ежелгі Египетте, Вавилонда, Ү ндістанда, Қ ытайда дү ниеге келді.

Мемлекеттің пайда болуы жайындағ ы теориялар:

Теологиялық теория: Биліктің барлығ ы қ ұ дайдан тарайды, қ ұ дай жер бетіндегі барлық тіршілік атаулының, оның ішінде мемлекеттің де жаратушысы. /Тертулиан, Августин, Аквинский/

Патриархалдық теория: Отбасы руғ а, ру тайпаларғ а, тайпалар тайпа одағ ына, ал тайпалар одағ ы белгілі бір мемлекетке бірігіп, нә тижесінде мемлекет пайда болады деп тү сіндіреді. /Аристотель, Конфуций, Фильмер/

Шарттар теориясы: мемлекет халық пен оны басқ арушылар арасындағ ы адамдардың қ ұ қ ық тарын, бостандық тарын, меншігін, қ ауіпсіздігін қ орғ ау, бірлікте, татулық та, бағ ыныштылық та тұ ру туралы келісімшарт жасасудың нә тижесінде пайда болды. /Гоббс, Локк, Руссо, Дидро/

Маркстік теория: Мемлекет қ оғ амдық ең бек бө лінісінің, отбасының, жеке меншіктің жә не бір – біріне қ арама – қ айшылық тағ ы таптардың шығ уынан пайда болды.

Зорлық, кү штеу теориясы: мемлекет ө зінің ішінде руларды, тайпаларды, халық ты, ұ лтты, тұ рғ ындарды бір орталық қ а біріктіру мақ сатында мә жбү рлеу, кү штеу ә дістерін қ олданады, сө йтіп нә тижесінде мемлекет қ алыптасады. /Дюринг, Каутский, Гумплович/

Психологиялық теория: Мемлекет психологиялық ү рдістердің, қ асиеттердің нә тижесінде пайда болғ ан. /Петражицский/

40. Мемлекеттік басқ ару формалары.

Мемлекеттің басқ ару формалары – мемлекеттік биліктің жоғ арғ ы органдарының қ ұ рылымы, ұ йымдастырылу тә ртібі, ө кілеттік сә йкестігі. Елдегі жоғ арғ ы биліктің даралық пен немесе кө пшілікпен іске асырылуына байланысты мемлекет басқ арылу нысандарына қ арай 2-ге бө лінеді:

1. Монархиялық

2. Республикалық

Монархия – елдегі жоғ арғ ы мемлекеттік билік мұ рагарлік арқ ылы берілетін ө мір бойғ ы, дара билеудің нысаны. Монархиялық мемлекет ө з кезегінде абсолюттік, парламенттік, конституциялық, аралас монархия болып бө лінеді.

Абсолюттік монархия – мемлекеттік билік биліктің заң шығ арушы, атқ арушы жә не сот билігі сияқ ты 3 тармағ ы бір адамның, монархтың қ олына шоғ ырландырылады жә не соның тікелей араласуымен іске асырылады.

Конституциялық жә не парламенттік монархияда монархтың билігі конституциямен немесе парламенттің іс – ә рекетімен шектелген.

Республика – мемлекеттік биліктің жоғ арғ ы органдары халық тың еркін дауыс беруі арқ ылы белгілі бір мерзімге сайлау арқ ылы қ алыптасатын басқ ару нысаны.

Республикалық басқ ару нысаның президенттік, парламенттік жә не аралас басқ ару сияқ ты тү рлері бар.

Президенттік басқ арудың негізгі белгілері:

Мемлекеттің басшысы Президенттің бү кіл халық тың дауыс беруі тә сілі арқ ылы сайлануы

Мемлекет басшысы Президент бір мезгілде атқ арушы биліктің басшысы болып саналады

Мемлекеттік биліктің заң шығ ару билігі, атқ ару билігі жә не сот билігі сияқ ты 3 тармақ қ а міндетті тү рде бө лінуі

Парламенттіік басқ ару барысында бү кілхалық тық жолмен сайланғ ан Парламенттің рө лі мен маң ызы басқ а Президент, Ү кімет сияқ ты институттарғ а қ арағ анда жоғ ары. Парламенттік басқ арудың белгілері:

Мемлекеттік биліктің қ атаң тармақ тарғ а бө лінуі айқ ын байқ алмайды.

Заң шығ арушы жә не атқ арушы биліктің ынтымақ тасып ә рекет жасау тә ртібі сақ талады.

41. Мемлекеттік қ ұ рылым формалары.

Мемлекеттің қ ұ рылым нысаны – мемлекеттің орталық жә не жергілікті органдары арасындағ ы биліктік ө кілеттілікті бө лу, мемлекеттің тұ тас жә не жеке бө лшектерімен арақ атынасын анық тайтын биліктің аумақ тық ұ йымдасуы. Мемлекет ә кімшілік – аумақ тық қ ұ рылымына қ арай біртұ тас, федеративті, конфедеративті болып келеді.

Біртұ тас мемлекет – ө з ішінде салыстырмалы саяси еркіндігі жоқ ұ сақ ә кімшілік – аумақ тық бірлестіктерден тұ ратын тұ тас мемлекет. Біртұ тас мемлекеттің белгілері:

Жалпы елге ортақ заң шығ ару, атқ ару, сот органдарының болуы.

Халық тық дең гейде ә рекет жасайтын қ ұ қ ық жә не ақ ша жү йелерінің тұ тастығ ы

Бү кіл біртұ тас мемлекеттің аумағ ына ортақ заң дардың болуы

Федеративті мемлекет – орталық пен жергілікті жердегі билік органдарының қ арым – қ атынастары ортақ конституциямен бекітілген билік нысаны мен қ ұ зыретінің бө лінуіне негізделген, салыстырмалы мемлекет тектес бірлестіктерден қ ұ ралғ ан тұ тас одақ тас мемлекет. Федерациялық одақ жекелену қ ағ идатына негізделеді. Федерацияның нысандық белгісіне қ осарланғ ан азаматтық болуы жатады.

Конфедерация – белгілі бір тарихи кезең де, ө здерінің алдына қ ойғ ан мақ саттарына жету ү шін егеменді мемлекеттердің уақ ытша жасасқ ан келісімдері бойынша қ ұ рылғ ан одақ.

⇐ Предыдущая 23 24 25 26 272829 30 31 32 Следующая ⇒