Жер бедері және топырақ түзуші жыныстар

2.1 Климат

Климаты өте қуаң континенттік. Қаңтардың орташа температурасы батысында –11,2С (Тасты ауданы маңында), шығысында – 2–7,5С (Үмбет ауданы маңында), шілдеде 26,9–25,6С. Ауаның ең төменгі температурасы –40 –44С. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 150–330 мм. Қардың қалыңдығы 10–15 см-ден аспайды.

2.2 Жер бедері және топырақ түзуші жыныстар

Облыс аумағында келесі негізгі топырақты-мелиоративті зоналар бөлінеді:

1. Биік таулар зонасы.

2. Таулы далалар зонасы.

3. Төмен таулар және тау алды зоналары.

4. Шөл зонасы.

Шу өзені аңғарының солтүстігінде созылып жатқан үлкен алқабын сұр-қоңыр топырақтар алып жатса, сұр қоңыр топырақтардың арасында кебір топырақтар да таралған. Бұл жерлерде сортаң топырақтардың ірі көлемдері сирек кездеседі. Облыстың топырақ жамылғысы негізінен ашық қара қоңыр және сұр топырақты болып келеді. Ашық қара қоңыр топырақты белдеу жауын-шашын мөлшерінің жыл және жыл мезгілдері бойынша бір қалыпты емес түсуімен, ауаның жаз кезеңдерінде құрғақ болуымен және ылғалдың қарқынды булануы үшін қолайлы жағдайлардың болуымен сипатталады. Ашық қара қоңыр (карбонатты) топырақтар лесстарда және лессті саз бен құмнан тұратын тау жыныстарында таралған. Егістік қабатта 3 %-дан аспайтын гумус, 0,1-0,15 % жалпы азот, 0,15-0,23 % фосфор бар. Механикалық құрамы шаңды, орташа және ауыр құм-балшықтар мен құмды болып келеді.Ең көп таралған кәдімгі және ашық сұр топырақтар.

Топырақтүзілу үрдістері баяу жүретін аудандарда 10 см құнарлы топырақ қабаты қалыптасу үшін 2000 жылдан астам уақытты қажет етеді.

Топырақтүзуші тау жыныстардың тұздану дәрежесіне қарай сортаң және сортаң топырақтардың орналасуы, сондай-ақ шалғынды сортаңдардың орналасуы болады. Ылғалды, шалғынды-дала және шалғынды өсімдіктердің тұрақты табиғаты гидроморфты топырақтарда гуминді заттардың жиналуы мен сақталуына қолайлы жағдай туғызады, сондықтан олардың генетикалық горизонттары автоморфты топырақтармен салыстырғанда әр түрлі. Топырақтың қалыптасуының басқа факторлары, мысалы, топография, климат, топырақтың түзілу процестеріне олардың топырақтағы өмірлік биологиялық процестерге қандай әсер ететініне байланысты да әсер етеді.

⇐ Предыдущая 123 4 Следующая ⇒