БÆГÆНЫ КУЫД ФÆЗЫНДИ

⇐ ПредыдущаяСтр 15 из 66Следующая ⇒

БÆГÆНЫ КУЫД ФÆЗЫНДИ

Уæд, дын, цъиу бæласыл куы абадти,

Уым хуымæллæг куы ратыдта.

Æртæ гагайы дзы ахордта.

Уырдыгæй, дын, куы ратахти,

Хуртуаныл куы абадти,

Зады нæмыг, дын, фелвæста.

Зады нæмыг куы ахордта,

Зæхмæ, дын, куы ахаудта,

Ратул-батул куы байдыдта.

Нарты Уырызмæг æй куы ауыдта,

Сатанамæ йæ куы бахаста.

Мæнæуы цæстмæ йæ бахæссы,

Мæнæуы цæсты йæ куы нывæры.

Сæрæй исгæ æмæ бынæй ахадгæ куы фæвæййы.

Цъиу, дын, уым куы æрчъицы.

Сатана йыл сагъæс куы байдайы,

Уырызмæджы лæмбынæг куы æрфæрсы;

Уый йын хъуыддаг куы радзуры...

Ныр бæгæны цæмæй кæнгæ у?

Сау бæгæны — хъæбæрхорæй.

Йе ’нтуан та цæмæй кæнгæ у?

Нарты Сатанайы бафæрсут.

Æхсæры къутæрыл бур хуымæллæг,

Йе ’нтуан та уымæй вæййы.

Рахæсс нын, Сатана, сау бæгæны,

Ракув нын дзы, Нарты Уырызмæг!

Дзæбæх бонтæ дзы фендзыстæм,

Дзæбæх зарджытæ йыл куы кæндзыстæм.

СОСЛАН

СОСЛАНЫ РАЙГУЫРД ÆМÆ ЙÆ БАЙСÆРЫН

Иубон Нарты Сатана стыр доны былыл гæрзтæ ’хсадта, йæ уæлæ цыбыр куырæт, афтæмæй. Донæн иннæ фарс та йæ фосы дзуг хызта иу фыййау. Сатана уыйбæрц рæсугъд уыди, уыйбæрц урс уыди йæ буар, æмæ йæ фыййау куы ауыдта, уæд æм йæ зæрдæ бахъазыдис, дурыл йæхи æруагъта æмæ фехсинаг ис. Сатана уый фæхъуыды кодта æмæ йын йæ бонтæ нымайын байдыдта.

Йæ афон куы ’рцыди, уæд Сатана Нарты лæппутæй иу къорды йемæ акодта æмæ сæ уыцы дур халыныл сифтыгъта. Дурæн йæ хуылфмæ куы бахæстæг сты, уæд Сатана лæппуты рарвыста, йæхæдæг дуры хуылф бакъæртт кодта æмæ дзы лæппу райста. Рахаста Сатана лæппуйы æмæ йæ байдыдта хъомыл кæнын, ном та йыл сæвæрдта Сослан.

Сослан куы фæдынджыр ис, уæд иуахæмы дзуры Сатанамæ:

— Мæнæн кæй хæрын кæнут, уый иу куыдзæн хæрын кæнут, æмæ ма уын уый уæ къæсæр уæддæр хъахъхъæндзæн.

Нæ бамбæрста Сатана Сосланы ныхас. Цас рацыдаид, чи зоны, фæлæ та йын ноджы дыккаг хатт зæгъы Сослан:

— Мæнæн кæй дæттут, уый иу куыдзæн дæттут, æмæ уын уæ къæсæр хъахъхъæна!

— Цæмæн афтæ зæгъыс? — фæрсы йæ Сатана.

— Æз адæймагæн не сбæздзынæн, — загъта Сослан, — бирæгъы ’хсыры мæ Куырдалæгонæн куы нæ байсæрын кæнат, уæд.

Фервыста Сатана Куырдалæгонмæ. Нарт æмхæрд, æмнуæзт уыдысты дауджытимæ, æрцыдис Куырдалæгон Сатанайы хуындмæ.

— Афтæ æмæ афтæ, Сосланы байсæрын хъæуы бирæгъы ’хсыры, — загъта йын Сатана.

Райдыдта аразын кæнын Сосланæн йе ’мдæргъ æмæ йе ’муæрх бæлæгъ Куырдалæгон.

Нарты фыдбылыз Гæтæджы фырт Сырдон хъуыддаг бамбæрста, æруайы бæлæгъаразæджы рæзты æмæ дзуры:

— Уе ’гæр калат, Нарты адæм, ныр бæлæгъ кæмæн аразы, уый зоны, афтæмæй йæ цыппар æнгуылдзы даргъдæр кæны!

Бæлæгъаразæг дæр фæдзæгъæл ис æмæ бæлæгъ цыппар æнгуылдзы цыбырдæр фæкодта.

— Ныр сæрын хъæуы лæппуйы, — загъта Куырдалæгон Сатанайæн, — æмæ сæдæ голладжы тулдз æвзалы æмæ сæдæ гæбæты бирæгъы ’хсыр сцæттæ кæн.

Тулдз æвзалы уайтагъддæр сæдæ голладжы æрцæттæ кæнын кодта Сатана, фæлæ бирæгъы ’хсырæн амал нæ ары. Куы ницы амал ын ардта, уæд Уырызмæгмæ дзуры:

— Сæдæ гæбæты дзаг мын бирæгъы ’хсыр самал кæн!

— Æмæ цы ’гъдауæй самал кæнон? — фæрсы йæ Уырызмæг.

— Цы ’гъдауæй, уый дын мæхæдæг зæгъдзынæн, — загъта Сатана.

— Зæгъ мын æй уæдæ.

— Авд фæндаджы астæу мусонг скæн. Æз дæм уырдæм æрвитдзынæн адæмы, æмæ дæм кæйдæриддæр æрвитон, стæй дæм æнæуи дæр чидæриддæр æмæ цыдæриддæр æфта, уыдон-иу дзæбæх бахынц æмæ сын-иу зæгъ, бирæгъы ’хсыр мæ хъæуы, зæгъгæ.

Ацыди Уырызмæг æмæ авд фæндаджы астæу йæхицæн мусонг скодта. Сатана йæм уырдæм æрвитын байдыдта алы хæринаджы дзæбæх. Чи-иу æм бафтыд, уыдоны-иу хорз федта, фæлæ-иу афтæ кæмæн загъта, бирæгъы ’хсыр мæ хъæуы, зæгъгæ, уый та-иу фæджихау ис æмæ-иу йæхинымæры загъта, Уырызмæг сæрра ис, зæгъгæ.

Бады Уырызмæг авд фæндаджы астæу мусонджы, йæ къухы ницы ’фты. Уæд иубон йæ рæзты æрбауадис Силæм сыдæй мæлгæ. Уырызмæг куыдзмæ фæдзырдта æмæ йæ хорз федта.

— Ам цы архайыс? — фæрсы йæ куыдз.

— Бирæгъы ’хсыр мæ хъæуы, — дзуапп ын радта Уырызмæг, — æмæ уый тыххæй ам бадын.

— Иннабонæй мæ иннабонмæ хорз схæсс, цы хæринагæй мæ фæнда, ахæм хæринагæй, æмæ дын æз самал кæндзынæн бирæгъы ’хсыр, — загъта куыдз.

— Хорз, — загъта Уырызмæг æмæ ’рвитын байдыдта Сатанамæ, куыдз дзы цы хæринæгтæ агуырдта, ахæм хæринæгтæм.

«Гъеныр сæмбæлдтæн, кæй агуырдтон, ууыл», — загъта йæхицæн Сатана æмæ ’рвыста куыдзæн, цы хæринæгтæ агуырдта, уыдон.

Иннабонæй-иннабонмæ хорз схаста куыдзы Уырызмæг, стæй йын куыдз загъта:

— Гъеныр фидар кæрт сби.

Уырызмæг фидар кæрт сбыдта. Куыдз хъæдмæ фæцыди æмæ гадза бирæгъты бæлттæ ’ртардта уыцы кæртмæ, байдзаг æй кодта бирæгъæй.

— Дуцгæ, Уырызмæг, ныр! — дзуры йæм куыдз.

— Æмæ куыд дуцон, — загъта Уырызмæг, — куы мæ аргæвддзысты бирæгътæ!

Уæд Силæм бацыди, иу бирæгъæн йæ бæрзæйыл ныххæцыд æмæ йæ раласта æддæмæ, Уырызмæгмæ. Уырызмæг дæр бирæгъы æрдыгъта, æмæ куы фæци дыгъд, уæд æй ауагътой. Афтæмæй иугай фæласта куыдз бирæгъты кæртæй æддæмæ, æмæ сæ Уырызмæг æрдыгъта, йæ сæдæ гæбæты байдзаг сты бирæгъы ’хсырæй.

Куы ’рбахастой Сатанамæ ’хсыр, уæд Сосланыл иу ададжы æвзалытæ ныккалдтой æмæ йыл сæдæ куынцæй дымын байдыдтой. Бирæ йыл куы фæдымдтой, уæд Сатана Куырдалæгонмæ дзуры:

— Бакæс-ма йæм, худын байдыдта æви нæма?

Куырдалæгон дæр æм бакаст, фæлæ лæппу худын нæма байдыдта. Ноджы йыл тынгдæр байдыдтой дымын. Бирæ та йыл куы фæдымдтой, уæд та йæм ногæй бакастис Куырдалæгон, æмæ лæппу худын байдыдта.

Уæд бирæгъы ’хсыр бæлæгъы ауагътой; Куырдалæгон Сосланы цæхæрæй райста æмæ йæ бæлæгъы æхсыры мидæг нысхуыста. Бæлæгъ цыппар æнгуылдзы цыбырдæр кæй уыди, уый тыххæй дзы Сосланæн адаргъгæнæн нæ уыди йе ’мбæрц, æмæ йæ уæрджытæ бæлæгъы къæдзæй баззадысты.

Бирæгъы ’хсыр уæрджыты сæртæ нæ бамбæрста, æмæ уыйадыл æнæсæрыдæй баззадысты.

Сослан фестади сыгъдæг болат, æрмæст йæ уæрджыты сæртæ баззадысты фæлмæнæй.

⇐ Предыдущая 10 11 12 13 141516 17 18 19 Следующая ⇒